Bikinimeisjes ruziën met Siciliaanse maffia om villa Romana del Casale

“Gekkenwerk”, foetert Ech Nie, “hoe maf moet je eigenlijk wel niet zijn om bij deze hitte naar wat stomme stenen te gaan kijken… Dan ben je toch ech nie goed!” Het is al meteen bij het uitstappen van de auto dat ons zonnestraaltje zich wederom beklaagt over de hoge temperaturen en de hoeveelheid “gare pestzooi” die ze in het Siciliaanse achterland moet bekijken. “Geen zorgen dolce bella”, tracht ik haar te bedaren, “de oude tempels van Agrigento liggen inmiddels achter ons. Vandaag is het de beurt aan de prachtige mozaïeken van villa Romana del Casale.”

“Oh fijn, Ech Wel! Gelukkig heb je nog wat werelderfgoed gevonden en hoeven we niet op een overheerlijk strand te gaan liggen…”

Siciliaanse Dons grijpen de macht

Toen de Romeinen de macht overnamen van de Grieken kwamen grote stukken grond in het bezit van de Romeinse adel. Zij zagen wel brood in het plaatselijke platteland en richtten daarom enorme boerenbedrijven op (de zogenaamde latifundia) die Rome moesten voorzien in zijn al maar groter wordende behoefte aan graan. “Brood en spelen” was het heersende adagium, en omdat de keizers grote hoeveelheden tarwe lieten aanrukken, konden de Siciliaanse Dons uitgroeien tot machtige clans binnen het imperium.

Luisteren naar de baas

Het zal es niet, denk ik meteen. Zelfs tijdens onze huwelijksreis is het Ech Nie blijkbaar nog teveel gevraagd om zich te schikken naar de wensen van haar heer. Wat ene ongehoorzaamheid! “Nou moet jij eens even goed luisteren Ech Nie”, dien ik haar van repliek, “als jij een beetje gelukkig getrouwd wil blijven, en dat mag ik toch wel hopen, dan moet je kappen met dat gezeik en eens beginnen met luisteren. Die mozaïeken zijn toevallig wel Unesco werelderfgoed ja. Onvervangbaar, uniek en van onschatbare waarde. Daar ga je dus niet onverschillig cynisch tegen lopen doen, want dat kan ech nie, maar dan toon je gewoon een beetje respect. Capito?!”

“Si maestro.”

In dienst bij de Godfathers

Aan arbeidskrachten had men in de oudheid geen gebrek (daar zorgden de oorlogen van het Romeinse leger wel voor) en werk was er genoeg. Daarom lieten de Godfathers van weleer hun vaak duizenden hectares groot grondbezit voor het grootste deel bewerken door overwonnen mannen uit zojuist veroverde gebieden. Op die manier kostte het de heren weinig, en waren de opbrengsten hoog genoeg om een huis aan te schaffen dat recht deed aan de status van een gemaakt man. “En een van de meest luxueuze in zijn soort, mijn bambina, is dus villa Romana del Casale.”

Afrekenen

Ech Nie interesseert het niet. In plaats van aandachtig toe te horen, mokt ze maar door over hoe stupido al dat Unesco wel niet is,. Volgens haar chanteer ik haar met mijn obsessie en waarschuwt ze me dat ik niet moet denken dat ze me voortaan maar als een of ander gedwee slaafje volgen zal. “Wat gaan we nou krijgen?”, roep ik haar voor de tweede keer tot de orde, “ik dacht dat ik daarnet toch wel duidelijk was geweest? Of niet soms?”

“Maar Ech Wel, aan de kust is het toch…”

“Nee, basta nu”, beveel ik. “Reken af met de kassière en volg.”

Volledige toewijding aan de man van eer

Meedogenloos regeerde de capi di tuti capi zijn familia. Strikte gehoorzaamheid en absolute toewijding waren een vereiste en als hij vond dat er te weinig werd binnen gehaald, de achting te laag was of het bevel niet goed opgevolgd, dan haalde hij zonder pardon de zweep erover. Hij was een man van eer tenslotte, en die liet niet met zich spotten. Geen wonder dat zijn werknemers dan ook allemaal doordrongen waren van het feit dat elke misstap genadeloos zou worden afgestraft en dat iedere fout met bloed moest worden betaald.

Afpersers

“€10,– pp!!”, roept Ech Nie verbouwereerd. “Mama Mia, wat een afpersers zeg!”

“Zo werkt dat hier signorina”, licht ik haar in. “Elke onderneming doet het. Het is protectiegeld dat je betaalt om de zaak te behoeden voor mogelijke schade in de toekomst…”

Mozaïeken beelden boodschap uit

Tegenwoordig loop je niet meer over de vloeren van de villa Romana del Casale maar is er, op de nog half overeind staande muren, een pad uitgezet. Terwijl we rondgaan op het “criminele circuit” geef ik Ech Nie tekst en uitleg bij de schitterende mozaïeken onder ons. “Als je dus goed kijkt naar al die kunstwerken, mijn lieve prima donna, dan zie je dat deze hele onderwereld precies in lijn ligt met de lokale tradities van bloed, eer en trouw. Het benadrukt de onaantastbaarheid van de opperboer en herinnert aan de vreselijke gevolgen van diefstal.”

“Nou, dat zie ik er toch ech nie aan af hoor, Ech Wel.”

Arion en de dolfijn

“Niet? Maar als ik je nou vertel dat dit mozaïek het verhaal van Arion en de dolfijn uitbeeldt?”

“Nee, dan nog steeds niet…”

“Wat je hier ziet Ech Nie, is een oude Griekse legende. Het gaat over een schatrijke, geniale musicus, die op Sicilië grote successen beleefde, maar tijdens een boottochtje op de Middellandse Zee door zijn personeel werd bestolen en daarna overboord gezet. Omdat een dolfijn zijn leven redde, kon hij, eenmaal terug aan land, bloedig wraak nemen op zijn vuile verraders.”

Opbouw van Villa Romana del Casale

De trots van de Pater Familias kwam uiteraard ook tot uiting in zijn protserige bungalow. Alles was er op gericht de bezoeker te imponeren en duidelijk te maken dat men hier met een groots man van doen had. De afmetingen waren gigantisch, de decoratie fenomenaal en de opbouw van het complex indrukwekkend. Dat laatste kwam dan vooral doordat men eerst het hele gebouw door moest alvorens men eindelijk bij de meester op audiëntie mocht.

Een bezoek aan de villa verliep ongeveer zo: je begon je tocht allereerst bij de drievoudige triomfboog die je toegang verschafte tot het complex en dan liep je via een lange binnenplaats naar het atrium. Daar aangekomen werd je vervolgens geacht plaats te nemen in de ontvangstruimte totdat een van de capo’s je kwam ophalen en je naar de grote, rechthoekige binnentuin escorteerde. Als je ook daar weer geruime tijd nederig je geduld had beproefd, begeleidde weer een andere loopjongen je via een lange corridor naar de eigenlijke pronkzaal, de basilica, alwaar de almachtige op zijn troon gezeteld was.

Vechten op leven en dood

Ondertussen slaat Ech Nie al mijn geboden in de wind. Ze schampert over de pracht van de villa, laat zich minachtend uit over de agrarische sector en overtreedt zo’n beetje elke regel van de Romeinse veldheer. “Eer je man, Ech Nie!” bulder ik kwaad, “voor het altaar heb je mij trouw beloofd en verdere tegenspraak duld ik al helemaal niet!”

“Pfff, moet je hem horen, of anders?”

“Of anders? Nou laat ik je dit zeggen mevrouw de diva, vroeger wisten ze wel raad met ondeugden zoals jij.”

“Oh ja joh, meneer de consiegliere?”

“Ja, toen scheidden ze het kaf wel van het koren hoor. “Brood en spelen” weet je nog? Het was niet alleen maar graan wat de Romeinse burgers bliefden, hun honger naar bloed was misschien nog wel groter. Romeinen vermaakten zich namelijk pico bello met gevechten op leven en dood en als je niet wist hoe je je gedragen moest dan verkocht de baas je rustig aan het Colosseum. Kon je dienen als voer voor de leeuwen…”

Langzaam naar een climax

Na een aardverschuiving in de 12^e eeuw bleef er weinig meer over van de briljante basilica in de villa. Een enkel fragmentje marmer, een stukje troon en het hoofd van een Herculesbeeld (net als Kasselse Carl identificeerde de oude boerenleider zich graag met de Romeinse halfgod) was alles wat restte. Dat het echter van een grootse splendeur moet zijn geweest bewijzen de mozaïeken in de gang wel.

De gang was de derde ruimte die de bezoeker betrad en het tegelwerk is ten opzichte van de voorgaande twee van haast superieure kwaliteit. Typisch Romeins. Elk volgend vertrek overtrof de ander, zowel in hoogte als in esthetiek, en gaf de gast daardoor het idee zich langzaam naar een hoogtepunt te begeven.

Tempel van de bloeddorst

Het ingelegde steenwerk toont op sublieme wijze de jacht op wilde dieren en hun vervoer naar de Romeinse hoofdstad. We zien ossen die een kar voorttrekken, een luipaard die een antilope doodt, slaven die een wild zwijn sjouwen en een olifant die de loopplank van een schip aan het testen is. Alle beesten worden van twee kanten bij elkaar gedreven en komen precies voor de ingang van de basilica tezamen. “Bellissimo”, oordeel ik, maar mijn jubelstemming wordt al gauw teniet gedaan door een misprijzende Ech Nie en haar niet aflatende kritiek. “Wat is dit voor een gangsterdom?” bitst ze geschokt. “Die bloeddorst van de Romeinen kende echt geen grenzen hè?”

“Deze wilde dieren werden gevangen om te kunnen optreden in de arena, Ech Nie. Daar is toch niks misdadigs aan?”

“Nee tuurlijk niet, ze moesten alleen maar arme mensen aan stukken scheuren. Heel normaal inderdaad…”

Omdat Ech Nie het blijkbaar niet lukt om enige eerbied voor de Romeinse zaak op te brengen, leg ik haar het verdere zwijgen op. Genoeg is genoeg.

Eer de Omerta

De omerta (zwijgplicht) is heilig op Sicilië, dus als we voorbij de Hercules’ mozaïeken van de eetzaal, de slaapkamer met zijn erotische taferelen en het beroemde vertrek van de bikinimeisjes lopen, dan doen we dat in stilte. Maar hoewel het me deugd doet ze in alle rust te kunnen bekijken krijg ik op zeker moment toch wat spijt van mijn eerder verstrekte commando. Stommetje spelen tijdens je eerste wittebroodsweek is toch ook niet erg zaligmakend. Om verdere escalatie te voorkomen (een vendetta is in deze contreien nooit ver weg) besluit ik Ech Nie te laten zien waar trouw en loyaliteit nou echt voor staan.

Vergiffenis

“Kijk, mio amore, de brutaliteiten waaraan jij je vandaag hebt bezondigd geven natuurlijk geen enkele pas, laat dat duidelijk zijn. Maar omdat we tegenwoordig een familia vormen, een eenheid, ben ik bereid je te vergeven. Laat het echter wel zo zijn dat je lering trekt uit deze dag. Mocht het dus voortaan nog eens voorkomen dat je man om een offer vraagt dan doe je niet langer moeilijk, zoals jij vandaag deed, nee, dan zou het een eer moeten zijn hem te behagen en de opdracht tot een goed einde te brengen.”

“Aha…”

“Ja, en omdat ik begrijp dat dit niet altijd even makkelijk is dacht ik dat het een goed idee zou zijn als ik eens het goede voorbeeld gaf.”

“Dat zou wel prettig zijn ja.”

Bikinimeisjes

“Goed dan. Laten we daarom niet langer onze tijd verdoen met deze culturele schat maar ons als de sodemieter naar het strand begeven.”

“Hè?”

“Ja tuurlijk. Ik weet toch dat jij daar al de hele dag naar uitkijkt? Bovendien deed de aanblik op de bikinimeisjes mij beseffen dat vrouwen blijkbaar niks liever doen dan rondlopen in schaarse kledij. Nou, wie ben ik dan om dat tegen te gaan?”

“Jaja, en dat maffioso graag naar knappe dames kijken heeft er allemaal niets mee te maken zeker?

“Maffioso bestaan niet, Ech Nie.”

“Oh nee, en die gek dan waar ik laatst mee trouwde?”

“Die is gewoon maf. Ech Wel!”

Ook wel eens villa Romana del Casale bezocht? Getrouwd met werelderfgoed, een Siciliaanse Don of de bambino van je leven? Laat het ons weten in reacties hieronder, we horen het graag!

Praktische informatie

We hebben ze niet geteld, maar naar het schijnt zijn voor de mozaïeken, op een oppervlakte van 3500m2, maar liefst 120 miljoen afzonderlijke stenen gebruikt. Dat is meer meer dan in enig ander bekend gebouw van het Romeinse rijk. In wiens opdracht het is gebouwd is niet bekend.

Adres:  SP90, 94015 Piazza Armerina EN, Italië
Jaar van inschrijving: 1997
Officiële website: villaromanadelcasale.it

Lees ook:

– Longobarden Brescia bouwen zeldzaam imponerend klooster op Romeinse fundamenten
– Een achtervolging bij de Pont du Gard
– Herculestoren schijnt licht op mythen uit ver verleden