Eerder schreef ik al over de werelderfgoedsites Plitvice, Parijs en Cinque Terre. Stuk voor stuk sites van wereldklasse die ik helaas moest laten begeleiden door belabberde hapsnapshots. Haarscherpe opnames hadden wellicht geholpen de universele waarde van de sites beter tot hun recht te laten komen maar camera en fotograaf waren toendertijd nog weinig ontwikkeld.
Het is dan ook te begrijpen dat u niet verder bladerde op de website of uw facebookvrienden daarvan met een “like” op de hoogte bracht. Dat lag niet aan u maar aan mij (en mijn plaatjes). Jammer genoeg moet ik u melden dat het er met dit artikel over de abdij van Lorsch niet beter op wordt.
De schoonheid van werelderfgoed
Anders dan de term werelderfgoed misschien doet vermoeden is bepaald niet elk patrimonium van hetzelfde visuele niveau als bovenstaande wondertjes. Het esthetieke gedeelte is dan ook niet van doorslaggevend belang om te worden opgenomen in de Unesco-familie; het gaat meer om de rol van het monument in de geschiedenis van mens of milieu. Dat het er dan ook nog eens leuk uit ziet is eerder een gevalletje “mooi meegenomen” dan een zwaarwegende factor.
Abdij van Lorsch
Beiden lichtelijk geïrriteerd door de file op de Autobahn maakte ik Ech Nie er voorzichtig op attent dat we ons vlakbij de abdij van Lorsch bevonden. “Zonde om die te laten liggen natuurlijk”, meldde ik haar, “want we hoeven er alleen maar voor de snelweg af.” Veel tijd hoefde het ook al niet te kosten want de nabijgelegen cultuurschat was niet groot en bevond zich aan de rand van een stadje.
Ech Nie keek bedenkelijk en wierp tegen dat de queestie er waarschijnlijk toe zou leiden dat we dan nóg later thuis zouden komen. Iets waar ze weinig trek in had want de volgende dag zou de wekker weer vroeg van haar verlangen op te staan. Een kansloos argument natuurlijk, “slapen is aangeleerd” deed ik de zaak af en wees er daarbij fijntjes op dat hieraan voorbij “rijden” gelijk stond aan heiligschennis. Ze moest toch beter weten. Gelukkig zag Ech Nie bijtijds de ernst van de situatie in en pakten we de afslag Lorsch.
Karolingische Torhalle een van de oudste Duitse bouwwerken
Aangekomen bij de abdij van Lorsch kon ze maar moeilijk geloven dat ze zich toch weer had laten overhalen. “Is dit alles?” vroeg ze verontwaardigd aan haar held. “Ik zei toch dat het klein was” herinnerde ik haar aan mijn eerdere woorden. Dat was juist zo positief aan de site want dan konden we snel weer door. Mijn mededeling dat het kleine poortgebouwtje, (Torhalle in het Duits) een van de weinige nog bestaande is uit de Karolingische tijd hielp weinig om haar mening bij te stellen. “Wie z’n tijd?”
Het was ook wel een begrijpelijke reactie want hoewel het bouwwerk er na 1200 jaar nog altijd nagelnieuw bij stond maakte het met haar afmetingen van elf bij zeven meter niet echt een verpletterende indruk. Toch was het onderdeel van een ensemble wat in de geschiedenis een belangrijke rol speelde. Karel de Grote stond zelfs aan de wieg van haar bestaan.
Karel de Grote
In 768 werd Karel de Grote samen met zijn broer koning van het Frankische Rijk. Broerlief legde echter al snel het loodje waarna Karel begon met de uitbreiding en verovering van nagenoeg heel West-Europa. Het veroverde gebied werd door Karel hervormd wat, na eeuwen van narigheid, oorlog en volksverhuizingen, zorgde voor rust en eenheid binnen het “Heilige Roomse Rijk”.
Het was het begin van een opmerkelijke bloeiperiode op het gebied van wetenschap, cultuur, literatuur en architectuur. De Kerk speelde een belangrijke rol in deze algehele reorganisatie en uit die tijd stamt ook de Torhalle met bijbehorende kerk en klooster. Volgens Unesco tonen zij het ontwaken van de geest in de vroege middeleeuwen.
Sint Nazarius en andere bezittingen
In die tijd beschikte elk zichzelf respecterend kerkelijk instituut wel over de overblijfselen van een of andere heilige. Dat gaf aanzien en bracht door de komst van pelgrims ook geld in het laatje. Uiteraard had ook de keizerlijke abdij van Lorsch zijn eigen Goedheiligman. Het complex werd tussen 760-764 gesticht en kreeg snel daarna de relikwieën van Sint Nazarius (een martelaar van het christelijke geloof) in het bezit. Het waren niet de enige giften die de monniken mochten ontvangen. Door elke weldoener een gegarandeerd plekje in het paradijs te beloven, stroomden de donaties binnen.
Abdij van Lorsch was koninklijke rustplaats
In korte tijd wist de abdij van Lorsch bezittingen te bemachtigen die reikten van de Noordzee tot de Zwitserse Alpen. Om de importantie van het geheel nog maar eens te benadrukken kregen ook de koningen van het Rijk hun laatste rustplaats in de kloosterkerk. Het klinkt allemaal erg indrukwekkend maar ter plaatse viel het eigenlijk alleen maar tegen. Een gedeelte van het gebouw staat weliswaar nog steeds overeind maar is, op zijn ouderdom na, weinig spectaculair. Met het klooster bleek het zelfs nog slechter gesteld.
Lorscher klooster herbergde zeldzame manuscripten
Kloosters werden een belangrijk centrum van kennis en onderwijs onder Karels heerschappij, en met een grote bibliotheek die uiterst zeldzame manuscripten uit de oudheid herbergde, was deze abdij tot in de late middeleeuwen een van de invloedrijkste.
De abdij van Lorsch bezat bijvoorbeeld het Lorscher Arzneibuch, een boek uit de zevende eeuw over geneeskunde wat tegenwoordig geldt als grondlegger van de huidige medische wetenschap. Daarnaast stond er in de bieb nog het unieke evangeliarium van Lorsch, een Latijnse Bijbelvertaling uit de achtste eeuw wat in opdracht van Karel werd vervaardigd.
Verwoesting in Dertigjarige Oorlog
Ook hier gold dat het allemaal interessanter klonk dan het daadwerkelijk was. De boeken bewaart men niet langer in Lorsch en van het klooster is sinds de Dertigjarige Oorlog niks meer over. Spaanse troepen sloopten de boel zo hartgrondig dat slechts het fundament hun furie overleefde. Wat dat betreft is de prominente plaats die het woord “Altenmünster” (Duits voor klooster) in Unesco’s omschrijving inneemt dan ook nogal verneukeratief. Er is geen klote klooster te zien.
Rondje werelderfgoed
Al met al hielden we het werelderfgoed snel voor bekeken. Terwijl Ech Nie zich bijna direct na aankomst al op het terras zetelde, deed ik nog even een ritueel rondje om kerk en Torhalle. Op zich vond ik de Torhalle (poortgebouw), met zijn rood-witte pakje, nog wel een geinig gebouw. Geen idee waarom maar het deed me een beetje aan een clown denken. Wat ook wel grappig was; na al die eeuwen heeft men van dit oh-zo-belangrijke gebouw nog steeds niet kunnen achterhalen waar het nou eigenlijk voor diende…
Veel meer te lachen viel er echter niet en dus besloot ik na een paar fotootjes dat mijn volgende rondje dan maar aan de bar moest plaatsvinden. “Kunnen we weer gaan?”, vroeg Ech Nie toen ze me aan zag komen lopen. “Jaja, bijna”, zei ik, en deed wat ik mezelf had voorgenomen. “Er is hier inderdaad niet zo heel veel te zien”, gaf ik schoorvoetend toe, “maar verderop liggen nog wat resten van het klooster. Misschien dat we daar ook nog even langs kunnen wippen? Ze zijn echt van fundamenteel belang…” Het antwoord was even kort als voorspelbaar; “Ech Nie!”
Tevreden terugkeer
Het resultaat van ons bezoek kunt u hier op deze pagina terugvinden. Inderdaad, het is allemaal niet van een oogverblindende schoonheid maar het verhaal achter het gebouwencomplex is niettemin boeiend. De echte werelderfgoedreiziger in mij kon in ieder geval tevreden zijn weg vervolgen, blij dat hij zijn kennis weer wat had vergroot en zijn lijst van bezochte sites had verlengd. Net als Ech Nie zal het de gemiddelde toerist waarschijnlijk allemaal minder boeien. Dat begrijp ik en daarom zal ik het u niet aanrekenen als u wederom uw “likes” en “reacties” achterwege laat. U bepaalt tenslotte. Ech Wel!
Ook wel eens gelachen om een werelderfgoed, de abdij van Lorsch bezocht of gewoon doorgereden? Laat het ons weten in de reacties hieronder, we horen het graag!
Praktische informatie
De Torhalle is niet het enige Karolingische bouwwerk dat de Unesco-werelderfgoedlijst heeft gehaald, ook Karels hofkapel (onderdeel van zijn palts) in Aken en het klooster van Corvey (waarvan het westwerk uit deze tijd stamt) staan als patrimonium ingeschreven.
Adres: Nibelungenstraße, 64653 Lorsch, Duitsland
Jaar van inschrijving: 1991
Officiële website: Kloster-Lorsch.de
Lees ook:
– Er was eens, héél lang geleden, een klooster van Corvey
– Is de kathedraal van Aken Dom?
