Na alle rampspoed van vorig jaar leek het deze zomer toch allemaal goed te komen; het werelderfgoedcomité zou on-line alle nominaties van 2020 en 2021 bespreken en mij alsnog met een aantal nieuwe sites verblijden. Vol goede hoop keek ik er dan ook naar uit hoe mijn vijf troefkaarten (sites die ik al eens eerder had bezocht en die nu als werelderfgoed werden voorgedragen) deze keer verzilverd zouden worden.
Liverpool geschrapt als werelderfgoed
Helaas begon de bijeenkomst voor mij desastreus. Daar waar ik had gehoopt mijn totaal van bezochte patrimoniums wat op te kunnen krikken, was Unesco’s eerste besluit om de maritieme handelsstad Liverpool van de lijst af te halen. Zakte mijn score dus mooi van 181 naar 180.
“Eén minder?”, vroeg Ech Nie, “ik wist niet eens dat dat kon?”
“Ja, dus wel. Als je de bijzondere en universele waarde van je monument niet serieus neemt dan loop je de kans om gediskwalificeerd te worden.”
“Oh, maar ik dacht dat die Engelsen altijd wel zorgvuldig met hun erfgoed omgingen?”
“Nou laat ik het zo zeggen; als je als stadsbestuur denkt dat het bouwen van een futuristisch voetbalstadion midden in de core zone geen invloed op het patrimonium heeft dan heb je het als beschermheer niet helemaal begrepen…”
Great Barrier Reef niet in gevaar
Goed, één site minder dus. Verrassend, want over het algemeen is de VN-organisatie nooit zo resoluut in zijn besluiten; dan laten ze het altijd bij een waarschuwing. Dat ze daar ditmaal van afweken, en Liverpool daarvan de ultieme consequentie moest ondergaan, viel mijn inziens dan ook alleen maar te prijzen. Moet je maar niet tien jaar lang (!) alle vermaningen van Unesco negeren (en dan vervolgens ook nog verontwaardigd doen als je de klas uit wordt gestuurd)
Helaas bleek het doortastende optreden slechts van korte duur; de aanbevelingen van experts om diverse andere werelderfgoederen als bedreigd aan te merken werden allemaal ter zijde geschoven.
“Je gaat me toch niet vertellen dat het Great Barrier Reef opnieuw de dans ontsprongen is hè?”
“Ongelooflijk. Hoe flikken die gasten dat toch?”
“Nou, dat is niet zo moeilijk hoor; queestie van de vermoorde onschuld spelen, naar anderen wijzen en de oneerlijke aantijgingen afdoen als vooringenomen en politiek gemotiveerd.
Degeneratie werelderfgoedlijst
Anders dan bij voorgaande conferenties (waar al mijn hoge verwachtingen steevast de grond in werden geboord) geschiedde tijdens deze sessie het wonder; al mijn troefkaarten werden ook daadwerkelijk verzilverd. Het succes leidde tot het opzienbarende feit dat ik nu, zonder gereisd te hebben, al meer sites aan mijn totaal heb toegevoegd dan dat ik in het hele vorige jaar heb kunnen doen (toen we wel twee weken op stap waren geweest). Of dat echter een goede zaak is valt te betwijfelen.
“Wat nou weer?”
“Nou, volgens mij zijn alle toekenningen exemplarisch voor hoe de commissie tegenwoordig met nominaties omgaat. Ongeacht de kwaliteit van het voorgedragen monument, de staat waar het zich in bevindt of de adviezen die Unesco er over heeft uitgebracht, promoveren ze nagenoeg elke kandidaat tot werelderfgoed. Is het niet meteen, dan toch zeker na een tweede of derde poging.”
“Ja, dat was toch al een tijdje bekend? Ga je daar nou weer over lopen pijpzeiken?”
“Maar die slappe houding degenereert de lijst. Ech Nie! Halfbakken sites die slechts van regionaal belang zijn komen niet ten goede aan de bijzondere en universele waarde van het geheel.”
Koloniën van Weldadigheid
“Ach vent, wees toch blij met het behaalde resultaat. Ik las dat Nederland deze ronde zelfs drie keer goud heeft behaald?”
“Ik weet niet waar je dat vandaan hebt, maar dat klopt dus ook niet. Het moet twee zijn. De commissie heeft wel drie afzonderlijke nominaties tot werelderfgoed verklaard, maar de Hollandse waterlinie was een uitbreiding op een reeds bestaand patrimonium. (de stelling van Amsterdam)”
“Nou twee dan, ook mooi toch?”
“Ja, nou ja. Als je het mij vraagt zijn die overige twee nou juist twee voorbeelden van hoe het niet moet. Neem bijvoorbeeld die Koloniën van Weldadigheid, een opzetje van een sociaal bewogen generaal om de armoede in de grote steden tegen te gaan. Hoewel het best een aardige geschiedenis vertelt, werd er in 2018 nog zodanig getwijfeld aan de authenticiteit van het gebodene dat ze de lijst niet wisten te halen. Nu ze echter enkele landbouwkoloniën uit de nominatie hebben verwijderd zou het ineens wel goed genoeg zijn om voortaan als werelderfgoed door het leven te gaan?”
“Het is ook altijd wat hè. Was je drie jaar terug nog des duivels dat ze niet ingeschreven werden, nou ze eindelijk op de lijst staan is het weer niet goed.”
Neder-Germaanse Limes
“En dan hebben we natuurlijk nog de Limes, de oude grens van het Romeinse rijk die dwars door ons land loopt. Daar kunnen we natuurlijk heel gewichtig over doen maar feit blijft dat van die hele grens geen ene moer te zien is. Alles wat bewaard is gebleven ligt onder de grond.”
“Okee, dat is wel raar ja…”
“Ja, precies. En ik snap wel dat de grens een zekere waarde vertegenwoordigt, maar dat wil nog niet zeggen dat het potentieel werelderfgoedmateriaal is. Zeker niet als je bedenkt dat het al de derde Romeinse grens is die nu op de lijst staat.”
“Waarom voegen ze die grenzen niet gewoon samen dan, tot één grote site?”
“Ja, dat snapt geen mens. In het verleden hebben ze dat nog wel gedaan met Hadrian’s Wall in het Verenigd Koninkrijk (een 118 kilometer lange stenen muur die nog voor een groot deel intact is) en een sectie van de Romeinse grens in Duitsland, maar om de een of andere duistere reden konden de beide Limes die in 2021 werden toegevoegd daar niet meer bij.”
Drie voor de prijs van één
“Nou ja, waar slaat dat op?”
“Tsja, politiek hè. Het komt er op neer dat lidstaten nou eenmaal graag de langste hebben. Zij redeneren in de trant van: hoe meer werelderfgoed binnen de grenzen, hoe meer aanzien in de wereld. Die drang naar prestige heeft er nu dus onder andere toe geleid dat Duitsland (toch al een land wat er naar streeft om alles wat de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd op de lijst te krijgen) drie afzonderlijke werelderfgoedsites heeft die allemaal de Romeinse grens als thema hebben. Namelijk: de Neder-Germaanse Limes (samen met Nederland), de Boven-Germaanse-Raetische Limes (samen met het Verenigd Koninkrijk) en de Donau-Limes (samen met Oostenrijk en Slowakije)!”
“Belachelijk. Tijd om hier paal en perk aan te stellen, Ech Wel. De grens is bereikt!”
“Hoe bedoel je?”
“Tot hier en niet verder. We stoppen met de queeste.”
“Ben jij gek! Net nou we eindelijk weer eens een makkelijk uitje hebben zeker? Dacht het niet!”
“Maar je zegt net zelf dat de grens geen enkele meerwaarde heeft, dan hoeven we er toch ook niet heen?”
“Natuurlijk wel. Als het werelderfgoed is dan móeten we er naar toe, Ech Nie, dat lijkt me duidelijk. Dus schiet even op alsjeblieft, want ik heb de auto al gestart. Ech Wel!”
Praktische informatie
Tijdens de 44e bijeenkomst verklaarde het werelderfgoedcomité 34 sites tot werelderfgoed. Daarvan waren er 29 van culturele aard en 5 natuurlijk.
De nieuwkomers zijn te vinden op de site van Unesco: werelderfgoed per 2021
Lees ook:
– Unesco gooit met nieuw werelderfgoed de beuk er in
– De vloek die werelderfgoedconferentie heet
– Ondanks diverse ondermaatse kwalificeringen werd werelderfgoedconferentie 2023 toch een gedenkwaardige bijeenkomst
